Γιορτάζοντας τον πολιτισμό
Κορυφαίοι καλλιτέχνες όπως οι Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Μστισλάβ Ροστροπόβιτς, Πίνα Μπάους, Τζόρτζιο Στρέλερ ήρθαν το 1985 στην Ελλάδα, καλεσμένοι της Μελίνας, για να συνεορτάσουν την ανακήρυξη της Αθήνας ως πρώτης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Δυο χρόνια πριν, το 1983, σε συνάντηση δέκα κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελληνίδα υπουργός Πολιτισμού είχε ενθαρρύνει τους ομολόγους της να στηρίξουν την πολιτιστική ευαισθητοποίηση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών ήταν το αποτέλεσμα των προσπαθειών της.
Μυσταγωγικές παραστάσεις, όπως η οκτάωρη της «Ορέστειας» του Αισχύλου από τον Πέτερ Στάιν και εκείνες της «Mahabharata» από τον Πίτερ Μπρουκ, αλλά και εκρηκτικές συναυλίες όπως εκείνες των Clash και Νίνα Χάγκεν, διατράνωσαν τη βαθιά πεποίθηση της Μελίνας ότι «η ψυχή της κοινωνίας», ο πολιτισμός, η δημιουργία, «δεν είναι λιγότερο σημαντικά από το εμπόριο, την οικονομία, την τεχνολογία».
Η ίδια έθεσε τις βάσεις, ώστε, τέσσερα χρόνια αφότου είχε φύγει από τη ζωή, το 1997, να ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και η Θεσσαλονίκη. Το 2006 ακολούθησε η Πάτρα και το 2023 η Ελευσίνα. Από το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τιμά τη μνήμη της εμπνεύστριας του θεσμού με βραβείο που απονέμει στην εκάστοτε Πολιτιστική Πρωτεύουσα.
