Με συγκινεί ιδιαίτερα η παρουσία της κ. Προέδρου της Δημοκρατίας σε μια εκδήλωση για να τιμηθεί η μνήμη μιας σημαντικής γυναίκας που φώτισε το παρελθόν, της Μελίνας Μερκούρη αλλά και να αποδοθεί τιμή στις υποψήφιες για το βραβείο ερμηνείας στο όνομα εκείνης. Το θέατρο είναι εύλογο να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των πολιτών αυτής της Χώρας και της μεταξύ αυτών πρώτης (μεταξύ ίσων, όπως θα συμπλήρωνε η ίδια). Το θέατρο είναι η αρχαιότατη ελληνική εστία, ο ισχυρότερος κοινωνικός δεσμός. Στο κοίλον συνέρρεε ο δήμος για να κοινωνήσει με τους ερμηνευτές και να συμμεριστεί τις θεμελιώδεις αντιφάσεις ανάμεσα στην πεπερασμένη ουσία των ανθρώπων και στα αξεπέραστα έργα τους, στην ικανότητά τους να ταξιδέψουν στους ανοιχτούς ορίζοντες της γνώσης, της ομορφιάς και της αρετής, ως πράξη «προς έτερον», χάριν του άλλου, και στην αδυναμία τους, που τους οδηγεί στην απομόνωση, την πλεονεξία και τη μισαλλοδοξία. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει βαθιά ανθρωπιστική παιδεία, που αναβλύζει από το νοηματική πληρότητα και εμβέλεια των λόγων της και την εκφραστική ποιότητά τους. Είναι εύλογα ανυπόκριτη φίλη του θεάτρου.
Η πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού να αφιερώσει το κρίσιμο, όπως αποδείχθηκε, αυτό έτος στη μνήμη της Μελίνας Μερκούρη έχει ιδιαίτερη συμβολική σημασία: η τιμωμένη χαρακτηριζόταν κυρίως από αυτογνωσία και αυτοπειθαρχία που τις αξιοποιούσε για να πραγματοποιεί τα όνειρά της, αλλά και ακατάβλητη επιμονή και αισιοδοξία. Στοιχεία πολύτιμα πάντοτε και ιδιαίτερα για τις δύσκολες εποχές.
Τη συγκίνησή μου ολοκληρώνει μια ευτυχής σύμπτωση: στην αίθουσα του θεάτρου που μας φιλοξενεί είδα, στα φοιτητικά μου χρόνια, για πρώτη φορά στη σκηνή την ηθοποιό Μελίνα Μερκούρη, που, πέρα από τη λάμψη της, μου πρόσφερε την αλήθεια της θεατρικής πράξης: την ανάδειξη του λόγου δια μέσου, όχι μόνο του νου και της ψυχής, αλλά και του σώματος των ηθοποιών. Η Μελίνα ερμήνευε έναν ανάλαφρο ρόλο στην κομεντί «Εφτά χρόνια φαγούρας». Θέμα του έργου ήταν η αποπλάνηση ενός σοφού καθηγητή από μια νέα ωραία γυναίκα. Ο τρόπος που η ηρωίδα σερνόταν ηδονικά στα πόδια του ανθιστάμενου παρέπεμπε άμεσα στις υπνωτικές κινήσεις του φιδιού, αρχετυπικού συμβόλου του πειρασμού. Επανέφερε έτσι στη σκηνή, με ένα παραστατικό και ειρωνικό τρόπο, τα ανεπίλυτα ερωτήματα για τον έρωτα, «ανίκατον μάχαν», τη σχέση λογικής και επιθυμίας και για τον «μαλακό σαν το χόρτο άνθρωπο» του Σεφέρη.
Το μάθημα εκείνο της Μελίνας και όσα άντλησα από τις άλλες ερμηνείες της (θυμάμαι πάντα το «Γλυκό πουλί της νιότης» στο γειτονικό μαγικό Υπόγειο του Κουν), ήταν πως ο ηθοποιός «ενσαρκώνει» πράγματι τον πνευματικό άυλο ήρωα του θεατρικού έργου. Του δίνει το δικό του πρόσωπο, το δικό του σώμα, το δικό του ψυχισμό. Κυρίως κατανοεί τα πάθη και τους καϋμούς του. Έτσι καλεί τους θεατές να τον αισθανθούν με τη σειρά τους. Ο και η ηθοποιός δεν μεσολαβεί, δημιουργεί ένα προσωπικό, μοναδικό και ανεπανάληπτο, καλλιτεχνικό φιλοτέχνημα. Δεν είναι αναγνώστης, είναι ποιητής.
Το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη ευχαριστεί την Επιτροπή του βραβείου, τον φίλο, μέλος της Επιτροπής και πνευματικό χορηγό του Ιδρύματος, Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρη Λιγνάδη για την ιδέα και την πραγματοποίηση, παρ’ όλες τις δυσκολίες, της σημερινής ωραίας τελετής απονομής και εύχεται σε όλες τις νέες ηθοποιούς (και τους νέους συναδέλφους τους και ιδίως εκείνη που θα αξιωθεί το βραβείο) προκοπή και ανανεούμενη πάντα δημιουργικότητα. Είναι μια γιορτή – σταθμός στην πορεία του θεσμού, που ανταποκρίνεται στον πάντοτε καλοκαιριάτικο χαρακτήρα της Μελίνας, της Μελίνας όλων μας, που την κρατάμε ζωντανή στην καρδιά μας.
